Alblasserdamsnieuws.nl

ALBLASSERDAM – Burgemeester Jaap Paans gaat een punt zetten achter zijn burgemeesterschap in Alblasserdam. Paans kondigt donderdag 7 april 2022 – voor de buitenwereld zeer onverwacht – zijn vertrek en afscheid aan. Verder maakt hij openbaar dat hij sinds enkele maanden een relatie heeft met een medewerkster van de gemeente Alblasserdam en dat zijn vertrek daarmee in een stroomversnelling is gekomen. Met een brief aan de koning vraagt de burgemeester om hem per 31 januari 2023 eervol ontslag te verlenen. Paans is sinds 2015 burgemeester van het Damdorp.

De burgemeester kiest ervoor om in dit interview wat uitgebreider uiteen te zetten wat zijn beweegredenen zijn om te vertrekken. Hij plaatst deze in een maatschappelijke, politieke en persoonlijke context.

Verliefd op een ambtenaar
Met name die persoonlijke context, zorgde ervoor dat Paans in de afgelopen weken op figuurlijke eieren moest lopen. Er ontstond namelijk wederzijdse verliefdheid tussen hem en een ambtenaar bij de gemeente Alblasserdam en Paans besefte dat een relatie met een hiërarchische verhouding gevoelig ligt. Hij vertelt: “Na mijn scheiding in april 2020, heb ik recent nieuw geluk in mijn leven gevonden. Een prille relatie die, omdat deze in werksfeer is ontstaan, vraagt om binnen afzienbare termijn keuzes te maken. Voor mij is het vanzelfsprekend dat bij een hiërarchische verhouding de hogergeplaatste vertrekt.”

Sheriff
Toch is het vertrek van de burgemeester niet alleen maar vanwege de nieuwe liefde in zijn leven. Er spelen meer zaken. Zo constateert hij dat Alblasserdam niet meer de gemeente is, zoals deze was toen hij in 2015 aantrad. Hij vindt dat het dorp een ander ‘profiel’ burgemeester nodig heeft en zegt: “Er werd in 2015 een burgervader gevraagd. Dit gebeurde in een context van samenwerken en samen doen met de samenleving. Het was allemaal heel laagdrempelig. En nu zie je dat in 2022, eigenlijk per saldo iedere dag een sheriff nodig is, die iedere dag bezig is met veiligheidsvraagstukken, met handhaving, toezicht en optreden. Men kijkt steeds makkelijker naar de overheid en zegt: “Ik verwacht dat je handhavend optreedt.” Dagelijks krijg ik verzoeken handhavend op te treden. Dat was in het begin helemaal niet aan de orde. Dat was bijzaak. De coronaperiode heeft de tegenstellingen in de maatschappij nog verder vergroot. Je hebt nu echt een ander type burgemeester nodig dan die uit de profielschets van 8 jaar geleden.” Wat Paans betreft is er in Alblasserdam een fundamentele bezinning nodig op het gebied van integrale veiligheidsaanpak en moeten er keuzes gemaakt worden binnen de beperkte middelen.

Ongemak
Paans vervolgt: “Dat maakt voor mij, dat ik eigenlijk al vanaf de zomervakantie het gevoel had van: ja eigenlijk ben ik dit wel aangegaan op basis van het profiel van 2015, maar de vraag is ook gerechtvaardigd of er geen ander profiel burgemeester nodig is. Ik ben niet de burgemeester, die dag in dag uit sheriff wil zijn. Er zijn collega’s die dat prima vinden, maar ik ben aangeslagen op het profiel van 2015 en daarop geselecteerd. Dat maakt dat er in de maatschappelijke context wat ongemak bij me ontstond. De raad wist ook dat ik ergens in de komende periode naar iets anders zou gaan kijken, maar dat had ook na vijf jaar kunnen zijn, bij wijze van spreken.”

Coalitiebreuk
De tweede beweegreden voor vertrek is er één in de ‘politieke bestuurlijke context’. Paans constateert dat het politieke debat in Alblasserdam zich sinds 2019, is gaan concentreren op principiële punten zoals zondagsrust en LHBTI. Paans: “Als voorzitter heb ik ruimte gegeven aan het debat en als lid van het college heb ik de eenheid in het college bevorderd. Vanaf 2019  is er spanning gaan ontstaan in de raad, zeker begin 2021 na het voorstel rondom de shuttlebus richting het Werelderfgoed. Toen zag je dat de worsteling van de SGP, ook een worsteling was van de wethouder van de SGP. Uiteindelijk heeft dat geleid dat er een coalitiebreuk ontstond, waar vervolgens de wethouder zijn consequenties aan heeft verbonden. Tot die tijd hebben we als een hecht college team gefunctioneerd, elkaar voortdurend goed geïnformeerd, waardoor we elkaar ook goed en makkelijk konden vervangen waar nodig.”

‘Breuk heeft me persoonlijk geraakt’
De burgemeester vervolgt: De coalitiebreuk heeft mij wel echt persoonlijk geraakt, omdat het gevolgen had voor de samenwerking in het college en in de raad. We waren een hecht en uniek team. Aan deze tafel vond weinig ‘politiek’ plaats. Het was in die zin heel uitwisselbaar. Dat was voor mij als burgemeester heel prettig werken en het was voor Alblasserdam bovengemiddeld profijtelijk. Uiteindelijk heb ik na het vertrek van wethouder Peter Verheij zijn taken op het gebied van economie overgenomen. Ik zat al wel in het Economisch Development Board voor de Drechtsteden en was op die manier bezig met de Dynamische Oevers Drechtsteden. Ik werd er blij van om met de inhoud, zoals de economische en bouwopgave van de regio, bezig te zijn.”

Niet meer neutraal
En toch bracht het actief bezig zijn met die inhoud, enig ongemak met zich mee, vertelt Paans. Hij legt uit: “Als burgemeester ben je neutraal. Je staat boven de partijen en inhoudelijke keuzes. Je begeleidt het proces in plaats van dat je het inhoudelijk stuurt, want dat is aan de raad en de wethouders. Ik merkte dat ik inhoudelijke opvattingen kreeg en die ook graag wil uitdragen. Het kost mij meer moeite om mijn neutraliteit in stand te houden. Het lukt iedere dag om dat te blijven doen, maar het vraagt meer energie.  Ik kwam in korte tijd tot besef dat ik met de inhoud bezig wil zijn, waarbij ik mij realiseerde dat ik de tweede ambtstermijn niet ga volmaken.”

Verliefd
“En dan wordt het december…,” begint Paans glimlachend zijn slot. “Dan ontstaat er met een medewerkster van de gemeente een intensievere samenwerking, omdat je daar als portefeuillehouder vaker mee te maken hebt. En daaruit ontstond onbedoeld en onverwachts een dusdanige chemie, dat er een wederzijdse verliefdheid uit voort kwam.”

Hiërarchische verhouding
Volgens Paans was er op dat moment ook direct het besef dat het hier gaat om een hiërarchische verhouding en dat hij daarmee een verantwoordelijkheid had naar de organisatie om daar zorgvuldig mee om te gaan. “Vanaf het moment dat onze relatie startte en echt vorm kreeg, ontstond er een heel onnatuurlijk moment. Je moet je voorstellen: je wordt net verliefd en je moet gaan nadenken over met wie je dit gaat delen.”

Me too
Gevraagd of de burgemeester niet bang was voor ‘me-too-achtige’ toestanden, vertelt hij: “Nou exact. Dat waren we ons vanaf dat moment ook meteen bewust en we werden daarbij een beetje geholpen door de landelijke actualiteit van dat moment. We hebben daar elkaar goed over aangekeken en ons afgevraagd: staan wij hier gelijk in? Dat was zo.”

Vastgelegd
Om gedoe in de toekomst te voorkomen, besloten de burgemeester en de medewerkster dit ook zo vast te leggen bij een extern vertrouwenspersoon.  “Wat er ook gebeuren zou, er zou altijd door een derde kunnen worden bevestigd dat we hier gelijk in stonden. Maar we stonden nog wel voor de vraag: zijn we zo verliefd, dat we dit gaan doorzetten en gaan delen met de mensen in de organisatie? In januari hebben we de conclusie getrokken dat we hiervoor willen gaan. In februari is het bestaan van de relatie op de werkvloer gedeeld met de hele organisatie en de gemeenteraad. We hebben ook onmiddellijk gezorgd dat de taken gesplitst werden. De portefeuilles economie en personeelszaken zijn overgedragen aan de wethouders.”

Onhoudbaar
Als Paans wordt gevraagd of het eigenlijk wel is toegestaan, om een dergelijke relatie binnen zijn gemeentehuis aan te gaan, antwoordt hij: “Er is geen wettelijke regel die dit verbiedt. Er is bij verschillende organisaties wel beleid op, maar wij hebben in de Drechtsteden en in Alblasserdam dat beleid niet vastgelegd. Maar het voelt voor mij onhoudbaar om een relatie op de werkvloer in stand te houden. Zeker als het gaat om een hiërarchische verhouding. Op termijn moet één van de twee vertrekken. Voor mij is het vanzelfsprekend dat bij een hiërarchische verhouding de hogergeplaatste vertrekt.”

Gemeenteraad
Vervolgens is er met de gemeenteraad gesproken over hoe het verder moet. Paans: “Er is daar begrip voor de afweging. Uitgesproken is dat dat huidige situatie op dit moment werkbaar is, binnen de gekozen periode. Die periode tot januari 2023 heb ik afgestemd met de fractievoorzitters van de raad. De raad geeft aan meteen door te willen naar een kroonbenoemde burgemeester en wil liever geen plaatsvervangende burgemeester.”

De toekomst
Naar verwachting zal burgemeester Paans medio januari 2023 afscheid nemen van Alblasserdam en streeft de gemeenteraad er naar dat de nieuwe burgemeester rond 1 februari 2023 wordt geïnstalleerd. Wat de burgemeester na januari 2023 gaat doen, weet hij niet. Een nieuw burgemeesterschap elders noemt Paans ‘op voorhand niet aannemelijk’ maar hij sluit ook niet in de toekomst nog weer ergens burgemeester te worden “Eind januari 2023 stop ik. Dat betekent dat ik nu niet bezig ben met solliciteren naar iets anders. Zoals ook in het persbericht staat: ik vervolg mijn pad met een open blik naar de toekomst.”

Nieuwe burgemeester
Onder regie van de Commissaris van de Koning zal het proces van selectie, voordracht en benoeming van een nieuwe burgemeester voor Alblasserdam worden doorlopen. Een uit de gemeenteraad samengestelde commissie zal vanaf 19 april 2022 het voorbereidend werk verzorgen. Het doel is om te komen tot een breed gedragen voorkeurskandidaat van de gemeenteraad in het najaar van 2022.

Betreuren vertrek
Vicevoorzitter van de gemeenteraad, Herman Verweij laat weten het vertrek van Paans te betreuren en te respecteren. “En net als de burgemeester willen alle fractievoorzitters de bestuurlijke stabiliteit waarborgen. Het is onze gezamenlijke opgave een nieuwe ploeg met wethouders samen te stellen die met brede steun samen met de burgemeester het dagelijks besturen van ons dorp gaat voortzetten. Aan de commissie zal gevraagd worden om Alblasserdammers in de gelegenheid te stellen inbreng te leveren voor de profielschets van de nieuwe burgemeester.”