Alblasserdamsnieuws.nl

ALBLASSERDAM – Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) gaat een zogenoemde ‘risicoschatting PFAS’ maken voor het zwemwater van het Lammetjeswiel in Alblasserdam. Er zal berekend worden hoeveel PFAS mensen gemiddeld binnenkrijgen met het zwemmen in het Lammetjeswiel en hoe schadelijk dit is. Dit onderzoek wordt gedaan, nadat in de afgelopen week veel onrust ontstond, na een uitzending van het televisieprogramma Zembla, waarin een milieu-chemicus Chiel Jonker vertelde dat hij nog nooit zulke hoge concentraties PFAS heeft gezien in een recreatieplas. “Ik zou mijn kinderen niet toestaan hierin te zwemmen. Het is absurd dat niet bekend is dat de concentraties zo hoog zijn,” merkte hij op.

Volgens Jonker is de concentratie PFOA 250 keer boven de voorgestelde norm en de concentratie GenX een factor zes. PFAS kan kanker veroorzaken en tast het immuunsysteem aan. De concentraties PFAS zijn in de regio hoog doordat onder meer het bedrijf Chemours uit Dordrecht jarenlang deze stoffen heeft uitgestoten en heeft geloosd in het water.

RIVM-woordvoerder Ronald Kooren legt uit wat het RIVM nu gaat doen in Alblasserdam: “We gaan berekenen hoeveel PFAS mensen binnenkrijgen met het zwemmen in het Lammetjeswiel. We gebruiken hierbij de concentratiecijfers van het Waterschap Rivierenland. Het is lastig om exact vast te stellen hoeveel iemand precies binnenkrijgt. De één zal met zwemmen een hele slok water binnen krijgen en de ander niets. Dat is dus heel persoonlijk. En daarom maken we een risicobeoordeling.”

Normaal gesproken doet het RIVM nooit uit zichzelf onderzoek, maar in dit geval is dat anders. Woordvoerder Ronald Kooren vertelt: “Normaal moeten we vanwege ons budget altijd een opdracht krijgen van een andere overheid. Dat kan hier de provincie of het waterschap zijn, maar dat duurt altijd best wel lang. En dit dossier speelt nu zo bij mensen in de buurt, dat we hebben besloten niet af te wachten, maar alvast te beginnen.”

Wanneer de resultaten verwacht worden, kan Kooren nog niet zeggen. Wel belooft hij dat het RIVM het onderzoek zo snel mogelijk, maar wel met inachtneming van de nodige zorgvuldigheid, gaat uitvoeren. Er zal dan onder meer worden gekeken naar wat het gedrag is van mensen, hoe het zit met de concentraties PFAS op diverse punten in de zwemplas, hoeveel mensen er zwemmen en hoe vaak dit gebeurt. PFAS kunnen onder meer via inslikken, inademen en via de huid in het lichaam komen.

Het RIVM heeft in Helmond al een soortgelijk onderzoek gedaan. Daar kwam uit dat de zwemplas daar veilig genoeg is om te zwemmen. Hoewel dat onderzoek nog niets zegt over het Lammetjeswiel, is via die risicoschatting wel inzichtelijk hoe het onderzoek van het RIVM er ongeveer uit zal gaan zien. De risicoschatting van Helmond Berkendonk is hier te downloaden. https://www.rivm.nl/bibliotheek/rapporten/2021-0073.pdf

De provincie kan een zwemverbod instellen of negatief zwemadvies geven als de veiligheid van bezoekers of de hygiëne in het geding is. Op dit moment is er nog geen verbod of negatief zwemadvies en kan er dus gebruikgemaakt worden van de zwemplas.

Per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS (Per- en polyfluoralkylstoffen )) zijn chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt.
Zij komen van nature niet in het milieu voor. Voorbeelden van PFAS zijn GenX, PFOA (perfluoroctaanzuur ) (perfluoroctaanzuur) en PFOS (perfluoroctaansulfonaten) (perfluoroctaansulfonaten). PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn onder andere water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten in verschillende producten. Bijvoorbeeld in smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, anti-aanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen. Van een aantal PFAS is bekend dat ze ongewenste eigenschappen hebben. Dit zijn bijvoorbeeld PFOS (perfluoroctaansulfonaten) en PFOA (perfluoroctaanzuur ). Ook over de ongewenste eigenschappen van GenX-stoffen is steeds meer informatie beschikbaar. Van deze stoffen is bekend dat ze:

– Niet of nauwelijks afbreken in het milieu (ze zijn persistent)
– Schadelijke effecten kunnen geven in mensen en het milieu (ze zijn toxisch)
– Zich gemakkelijk en snel verspreiden in het milieu (ze zijn mobiel) en/of
– Ophopen in het menselijk lichaam, in dieren en planten (ze zijn bioaccumulerend)

Van PFAS is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken.

Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM uit 2021. Hierdoor kunnen er nadelige effecten op de gezondheid ontstaan.
Van de effecten die PFAS kunnen veroorzaken, worden effecten op het immuunsysteem als eerste verwacht. Deze effecten kunnen al optreden als mensen over een langere periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen. Bij de huidige blootstelling vanuit voedsel en kraanwater kunnen deze effecten niet worden uitgesloten. Het RIVM adviseert de overheid daarom om ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS.

De PvdA heeft afgelopen week ook raadsvragen gesteld over dit onderwerp. De vragen zullen binnenkort door het college van Alblasserdam worden beantwoord. De vragen zijn hieronder te vinden:

Vragen
1. Metingen door het waterschap Rivierenlanden (hierna te noemen “het waterschap”)
1.1. Waarom vernemen wij de resultaten van de metingen van oppervlakte water via de pers?
1.2. Heeft het waterschap de plicht om de resultaten van hun metingen te melden aan de gemeenten waar de meeting is verricht, zeker als blijkt dat de meeting bijzonder hoog is.
Zo Nee:
1.2.1. Kunnen deze niet door de gemeente periodiek worden opgevraagd?
1.2.2. Is er wel een plicht deze te melden aan de omgevingsdienst? (OZHZ)
1.2.3. Is er een regel / wettelijke verplichting resultaten met een verontrustend karakter wel te melden?
Zo Ja:
1.2.4. Is de gemeente Alblasserdam in het bezit van de meeting waarvan in het artikel melding wordt gemaakt. Graag bij de beantwoording voegen.
1.2.5. Waarom is deze niet eerder met de raad gedeeld?,
1.2.6. Zijn er meerdere metingen van het waterschap bij de gemeente bekend? Hoe zijn hier de resultaten van? Metingen van de laatste 3 jaar graag bij de beantwoording voegen.
1.2.7. Geven de metingen voldoende aanknopingspunten om te bepalen wie de vervuiling heeft veroorzaakt?
2. Rol omgevingsdienst OZHZ bij het controleren van het oppervlaktewater en andere milieuvervuiling
2.1. Welke milieuvervuiling, (Chemische verbindingen, geluid, licht, straling etc) worden door de OZHZ gemeten en aan de gemeente met regelmaat gerapporteerd?
2.2. Zit het oppervlaktewater in hun pakket aan taak deze te meten en te rapporteren?
2.2.1. Zo Nee: voor wie is deze taak nog meer dan alleen het waterschap?
2.2.2. Zo Ja: Wat zijn de resultaten van de afgelopen 3 jaar? Bijvoegen bij de beantwoording
3. Rol van de gemeente.
3.1. Wat worden de actie om de veiligheid en gezondheid van de Alblasserdammers te waarborgen?
3.2. Worden in de maatregelen alle gevaren mee genomen, zoals: Voedselveiligheid van de veebedrijven, landbouw en (volks) tuinen, veiligheid voor recreanten op en in het water, veiligheid van recreëren in de diverse gebieden, kades en wielen?
3.3. Zijn er evenementen die nu niet door kunnen gaan. Denk aan de activiteiten rond braderieën en andere evenementen
3.4. Wat zijn de acties die de gemeente Alblasserdam nu en verder in het jaar gaat ondernemen om het zwemwater te monitoren,
3.5. Wat zijn de acties om de vervuiler van de aangetroffen vergiftiging van ons oppervlakte water verantwoordelijk te stellen voor de kosten die deze vervuiling zal veroorzaken op het niveau van het ambtelijk regelen, de bijeenkomsten organiseren, eventueel plaatsen van waarschuwingsborden, het nemen van meer metingen etc
3.6. Bent u bereid om nog voor het zomer reces een BIO te organiseren over dit onderwerp, hierbij het Waterschap en OZHZ op het hoogste niveau uit te nodigen.
Gevraagd wordt de vragen conform procedure schriftelijk te beantwoorden. Graag dit in een versnelde procedure uit te voeren, stellen voor binnen 1 week, waarvan antwoorden die langer nodig hebben binnen het gestelde termijn.