Alblasserdamsnieuws.nl

ALBLASSERDAM – Afgelopen maand heeft de Canadees Ian Slater een bezoek gebracht aan de crashlocatie van Hawker Typhoon MN 954 PR-U in Alblasserdam. Begeleid door Arjan Wemmers, een van de werkgroep leden van Hawker Typhoon memorial en Laure ter Stege die aanwezig was namens de gemeente Alblasserdam en tevens ook lid is van deze werkgroep. Met elkaar werd plaats bezocht waar de Belgische piloot Jean Noël Vandaele met zijn Typhoon in 1944 neerstortte en het op 28 september jongstleden onthulde informatiebord aan de Kortlandse kade.

De 40-jarige Afghanistanveteraan Slater werkt in zijn werkplaats, gevestigd op Vancouver Island, Brits Colombia, samen met zijn team full time aan het project TyphoonLegacy.com om een luchtwaardig exemplaar van de Hawker Typhoon te herbouwen.

Uniek project
Een uniek project, vertelt Wemmers, want er bestaat op dit moment nergens in de wereld een luchtwaardig exemplaar van dit type. Slechts één redelijk compleet toestel bevindt zich in het Royal Air Force museum in Londen. Maar deze is verre van luchtwaardig en mist enkele belangrijke originele details. Naast het Canadese project loopt er in Engeland een soortgelijk project genaamd Hawker Typhoon preservation group. De plannen van Slater lijken een bijna onmogelijke opgave als je weet dat er in de bewaard gebleven originele bouwplannen grote blinde vlekken zitten en ook de bijna 3000 pk sterke 24 cilinder Sabre Napier motor zeer zeldzaam is. Toch is hij vastbesloten zijn plannen te laten slagen, aldus Wemmers, die samen met de Canadees in de afgelopen week bijna 2500 km door Nederland, België en Frankrijk reed om enkele contacten van zijn gast te bezoeken.

Cockpit
Wemmers: “We zijn eerst naar Normandië gereden en hebben daar het museum D-day academie bezocht, waar we gastvrij ontvangen werden door Dr. Jean Pierre Benameau, een autoriteit op het gebied van de slag om Normandië. Er stond daar in zijn museum een complete cockpit van een Hawker Typhoon opgegraven in de regio. Toen Jean-Pierre vroeg of ik even plaats wilde nemen in de cockpit, liet ik me dat natuurlijk geen tweede keer zeggen en klom er meteen in. Een heel vreemd gevoel om even plaats te nemen op de plek waar onder andere Jean Noël Vandaele en vele andere vliegers, vaak nog maar net 20 jaar oud hun leven in de waagschaal legden. Ik vind het onvoorstelbaar dat zulke jonge mensen deze verantwoordelijkheid wisten te dragen. Maar misschien ook wel gewoon jeugdige overmoed. De cockpit is relatief ruim, maar dan dat enorme motorblok vlak voor je, onvoorstelbaar! Ook herkende ik in de cockpit meteen enkele onderdelen die tijdens de baggerwerkzaamheden in Alblasserdam tevoorschijn zijn gekomen.”

Typhoons hebben al direct na de landingen op de Normandische stranden een belangrijk aandeel gehad in het verloop van de gevechten. Het vliegtuig bleek uitermate geschikt voor aanvallen op gronddoelen, een erg gevaarlijke taak omdat er uitzonderlijk laag werd gevlogen en de kans om zelf getroffen te worden bijzonder groot was. Tijdens de bekende slag om Falaise waren Typhoons beslissend in de strijd. Nadat de Duitse legers daar waren ingesloten door de geallieerde grondlegers. Waren het de Typhoon piloten met hun met 60 Lbs raketten die de vastgelopen Duitse colonnes vernietigden en zware verliezen toebracht. Echter verloren een groot aantal Typhoon vliegers hierbij zelf ook het leven.

Wemmers vervolgt: “Na het museumbezoek zijn we met Dr. Benameau naar een garagebox gereden. Deze lag vol Typhoon onderdelen die niet tentoonstellingswaardig waren voor het museum. Ian vond er zijn eerste belangrijke aanwijzing voor zijn project. Een deel van de staartwielophanging met resten van de spanten er om heen. Voor mij een verfrommeld stuk geschiedenis maar voor hem een schat aan ontbrekende informatie verzekerde hij mij.”

Latertje
“De volgende morgen zijn we even naar Juno Beach gereden, ook dat maakte veel in druk op Ian. Eén van de landingszones waar zijn landgenoten 75 jaar geleden voet op Europese bodem zetten. De rust van een totaal verlaten strand in de wetenschap hoe anders het moet zijn geweest op 6 juni 1944, en mogelijk zijn eigen ervaringen als militair raakte hem zichtbaar. Veel tijd was er niet want er stonden nog twee afspraken gepland in Noord Frankrijk en ’s avonds moesten we weer in Nederland zijn, maar dat werd natuurlijk een latertje, grapt Arjan.”

Bemanningleden
Dinsdag stond er een bezoek aan de bergingslocatie in Eefde op de planning, daar heeft de Firma Leenmans Speciaalwerken uit Vriezeveen in samenwerking met de bergingsdienst van de Koninklijke luchtmacht, in opdracht van de gemeente Lochem de stoffelijke resten geborgen van de op 26 september 1944 vermist geraakte Flight Sergeant William Hurrell. In het kader van het ‘Nationaal programma berging vliegtuigwrakken met nog vermiste vliegers uit de Tweede Wereldoorlog’. De Nederlandse regering heeft hiervoor een bedrag van 15 miljoen euro beschikbaar gesteld. Men hoopt daarmee in de komende 10 jaar zo’n 30 tot 50 ‘kansrijke’ vliegtuigwrakken te kunnen bergen waarvan het vermoeden bestaat dat er zich nog stoffelijke resten van een of meerdere bemanningsleden in het wrak bevinden.

Paneel
Wemmers gaat verder en vertelt: “Woensdagmorgen werden we daar ook weer in alle vroegte verwacht op uitnodiging van Evander Broekman, als projectleider betrokken bij deze berging. Ook Evander had de afgelopen weken al intensief contact gehad met Ian en samen met hem een bijzonder initiatief bedacht. Ian ging aan de slag en maakte in zijn werkplaats het paneel dat door Typhoon piloten in geval van nood moest worden men zijn toestel noodgedwongen moest verlaten. Dit paneel werd op woensdagmorgen in alle vroegte overhandigd aan de nabestaanden van William Hurrell. Vader Graeme en zijn dochter Brydie Hurrell die op uitnodiging van de gemeente Lochem uit Australië waren overgekomen om hun ‘Uncle Bill’ de laatste eer te bewijzen en de herdenkingsdienst bij te kunnen wonen. Zij waren diep geroerd toen Evander hen vertelde dat wanneer de Typhoon van Ian klaar is deze een jaar lang de naam van William Hurrell zal dragen. Als eerbetoon aan en om Flight Sergeant Hurrell zo symbolisch zijn vleugels terug te geven.”

Opgravingen in Alblasserdam
“We hebben daarna de indrukwekkende herdenkingsdienst bijgewoond waarin burgemeester Sebastiaan van ’t Erve van de gemeente Lochem het initiatief ook onder de aandacht bracht van de aanwezigen. Moe maar voldaan kwamen we weer in Bleskensgraaf aan. Donderdag was gelukkig een rustdag waar we beide wel aan toe waren en alleen de afspraak gepland stond om even in Alblasserdam te gaan kijken.  Ondanks dat er aan de oppervlakte niets zichtbaar is op de plaats waar een deel van het vliegtuigwrak van Flight Lieutenant Vandaele in de bodem zit. Was het toch goed om daar even te zijn. Want zoals er uit een detectie uitgevoerd in opdracht van de gemeente Alblasserdam is gebleken, bevindt er nog zeker een aanzienlijk deel van het vliegtuig van Vandaele zich in de bodem. Burgemeester Paans heeft in zijn toespraak, gehouden tijdens de onthulling van het herdenkingsbord op 28 september jl. aangegeven dat hij het idee steunt om de achtergebleven resten van het toestel op te laten graven. Een verstandig besluit gezien de munitie die daar nog op locatie aanwezig is,” aldus Wemmers.

Motor opgraven
“Daarnaast zou ik het heel mooi vinden dat in geval dat de motor van het toestel daar ook gevonden wordt. Wat aannemelijk is, deze mogelijk kan worden gebruikt om het restauratieproject van Ian in Canada te ondersteunen. Natuurlijk is een dergelijke bodemvondst niet één op een bruikbaar. Maar wanneer deze in een redelijke staat wordt teruggevonden is het goed mogelijk dat er veel van de interne onderdelen van de motor nog te gebruiken zullen zijn.”

“Bijzonder is ook dat zowel de Typhoon van Jean Noël met registratie MN 954 alsook JP 843 die op dit moment door Ian Slater gerestaureerd wordt beiden tot het zelfde squadron behoorden. De beide piloten zijn dus in feite collega’s van elkaar geweest. Het bergen van het wrak kan ook worden gebruikt om de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog zichtbaar en te maken op lokaal niveau, schoolkinderen kunnen op die manier kennis maken met tastbare sporen die deze periode heeft achtergelaten. Een duidelijkere geschiedenisles krijgen ze niet. Of de wrakstukken daadwerkelijk geborgen zullen worden, is nog maar afwachten. Enorm veel factoren spelen hierbij een rol. Aan de berging zitten onder andere serieuze kosten verbonden. Het maken van zo’n beslissing doe je niet zo maar.”

Op vraag wat op Arjan in de afgelopen week het meeste indruk gemaakt heeft? “Nou, toch wel dat generaties na de tweede wereldoorlog mensen nog steeds zo diep geraakt worden door de individuele wonden die deze oorlog destijds heeft geslagen. Voor Ian betekent zijn project ook veel meer dan een vliegtuig restaureren heb ik gemerkt, hij heeft een ongelofelijke drive om deze restauratie tot een succes te maken en hiermee een vliegend monument op te richten ter nagedachtenis aan de vele jonge levens, talentvolle piloten die door deze vreselijke oorlog verloren zijn gegaan.”