ALBLASSERDAM – Op woensdagavond 29 november 2017 verzorgt Sander Wassing een lezing voor de Historische Vereniging West-Alblasserwaard. Het thema is ‘De Beeldenstorm in de Alblasserwaard’. Plaats van handeling is Gebouw De Haven aan de Ieplaan 9 in Alblasserdam. De lezing begint om 20.00 uur. De zaal is open vanaf 19.30 uur. De avond is toegankelijk voor leden en niet-leden. De toegang is gratis.
Een dorp aan de vooravond van de Tachtigjarige Oorlog. In de zomer van 1506 raakten de gemoederen overal in de Nederlanden oververhit. Een explosieve mix van religieuze, sociale en economische onrust begon te gisten. Aangespoord door vlammende betogen van hagenpredikers ging men tot actie over. De Beeldenstorm greep razendsnel om zich heen en het Spaanse bewind in Brussel wankelde op haar grondvesten. Een antwoord van koning Filips II kon niet uitblijven: hij stuurde zijn belangrijkste generaal, de hertog van Alva met een leger om orde op zaken te stellen. Eenmaal aangekomen in Brussel stelde Alva een speciale rechtbank samen om de beeldenstormers op te sporen en te bestraffen: de Raad van Beroerten.
Ook het dorp Brandwijk ontkwam men niet aan de onrust die om zich heen greep in de zomer en herfst van 1566. Pastoor Dirck Pietersz verklaarde in september dat hij de mis niet meer wilde lezen. Enige dagen later verscheen hij in een wereldlijke habijt op de kansel en zong hij Duitse psalmen. Verschillende lieden, waaronder de secretaris en de schout van Brandwijk, hielden Pietersz de hand boven het hoofd. In oktober 1566 liet men een enquête rondgaan langs de huizen in Brandwijk en Gijbeland; men wilde weten wie de oude, Rooms-Katholieke religie was toegedaan en wie de ‘nieuwe leer’.
Toen de rust en orde eenmaal was hersteld, werd Alva’s harde hand dan ook gevoeld in Brandwijk. Commissarissen van de Raad van Beroerten deden onderzoek in het dorp en in de omgeving. Dit leverde getuigenverklaringen op die vandaag de dag bewaard worden in het Algemeen Rijksarchief te Brussel. Vijf inwoners uit Brandwijk en Gijbeland werden door de ‘Bloedraad’ veroordeeld. Wat hadden Joost Willemsz (kerkmeester), Pieter Jansz (secretaris), Sebastiaen Govertsz (bode), Adriaen Adriaensz en Cornelis Dircxz (schout) precies op hun geweten? Hoe liep het met deze lieden af? Tijdens de lezing wordt bij deze en andere vragen uitgebreid stilgestaan.
Afbeelding: HVWA.
Reacties