ALBLASSERDAM – De voormalige mijnenveger O. S. Van Versendaal legt zondagavond 1 juni aan in de mond van de haven van Alblasserdam (bij de aanlegsteiger ter hoogte van de Werfbrug). Op dinsdag 3 juni is het 33 meter lange schip dat in de jaren zestig in Alblasserdam werd gebouwd, van 19.00 tot 21.30 uur geopend voor het publiek. Iedereen die interesse heeft, kan een kijkje komen nemen. Twee dagen later, op donderdag 5 juni, brengt de Ondernemers Kring Alblasserdam (OKA) met haar leden een bezoek aan de mijnenveger. Diezelfde avond vertrekt de Van Versendaal weer. Het bezoek van de Van Versendaal aan het Damdorp is een initiatief van de OKA. Voorzitter Bas Ort licht toe: “Het leek ons een erg leuk idee om dit varend stuk Alblasserdams erfgoed naar Alblasserdam te halen om zo verbinding te maken tussen Alblasserdam en haar scheepsbouwhistorie.”
Zeekadet
De ondiepwatermijnenveger is jarenlang in dienst geweest bij Koninklijke Marine en is sinds 2010 eigendom van het Zeekadetkorps Moerdijk. Dit korps is onderdeel van het Zeekadetkorps Nederland en heeft als doel mensen enthousiast maken voor werk op en langs het water. Kinderen vanaf negen jaar kunnen elke zaterdag op het schip terecht en zijn als er gevaren wordt geen passagier, maar bemanningslid. Zij leren hoe ze moeten varen, wrikken en navigeren. Verder wordt bijgebracht hoe er omgegaan moet worden met de motoren en wat er bij het onderhoud komt kijken. Het schip is ontdaan van het mijnenveegtuig en deels aangepast als opleidingsschip. Ook is het schip overgeschilderd in de kleuren van zeekadetkorps Nederland
Relatie
De Van Versendaal werd tussen 1961 en 1962 gebouwd bij Werf De Noord in Alblasserdam en is na de indienststelling in 1962 niet meer in Alblasserdam geweest. Daar moest wat Adri de Rijke, voorzitter Stichting Zeekadetkorps Moerdijk, betreft snel verandering in komen. “Dit schip heeft wat met Alblasserdam en we willen die band versterken. We komen daarom graag naar Alblasserdam om te laten zien wat voor schip dit is en hoe kleurrijk de geschiedenis hiervan is,” aldus De Rijke.
Koude oorlog
Joris Rietveld is commandant Zeekadetkorps Moerdijk en weet veel over de geschiedenis van de mijnenveger. “Net na de Tweede Wereldoorlog werd besloten dat er 1200 mijnenvegers gebouwd moesten worden, omdat mijnen in het water voor veel schade en onrust konden zorgen. Één mijn in een rivier zou al genoeg zijn om bijvoorbeeld een strategische haven als Antwerpen plat te leggen. Je weet immers niet of er nog meer liggen. De aanschaf moet je ook zien in het licht van de dreigingen die er toen waren door de Koude Oorlog,” vertelt Rietveld.
Marshallplan
Hij vervolgt: “Nederland moest in totaal 102 mijnenvegers van de NAVO hebben. In 1957 werd besloten tot de bouw van 16 ondiepwatermijnenvegers. Die werden voor de helft bekostigd vanuit het Amerikaanse ‘Marshallplan’. De mijnenvegers zoals de Van Versendaal werden gemaakt voor werkzaamheden in ondiepe wateren zoals de Noord, de Merwede en het Hollands Diep. Zes van deze houten schepen werden gebouwd op de Werf De Noord in Alblasserdam. Eigenlijk werd er in de jaren na de bouw vooral mee geoefend. De mijnenvegers zijn zo’n twintig jaar actief geweest voor de marine en zijn in 1984 wegens onder meer bezuinigingen uit de vaart genomen.”
Mijnenjagers
Ook nieuwe inzichten speelden een rol bij het uit de vaart nemen van de schepen. Zo was men tot de conclusie gekomen dat het slimmer was om mijnen te jagen, dan mijnen te vegen. Rietveld vertelt: “Met mijnenvegen werd een staalkabel onder water gesleept en als er dan iets werd gevonden, werd de mijn kapot geschoten. Omdat het schip voor de kabel uit voer, was er een kans dat de mijnenveger zelf ook op een mijn zou varen. In de jaren tachtig werd daarom opdracht gegeven om mijnenjagers te bouwen, die onder water vooruit konden kijken. In Alblasserdam werden in de loods van Van der Giessen-De Noord vijftien van deze boten gebouwd.”
Naam
De Van Versendaal is vernoemd naar marineofficier A.C. Van Versendaal. Adri de Rijke, voorzitter Stichting Zeekadetkorps Moerdijk vertelt hierover: “Van Versendaal was voor de Koninklijke Marine commandant van mijnenlegger ‘Prins van Oranje’. Hij werd tijdens de oorlog bij Nederlands-Indië (het tegenwoordige Indonesië, red.) getorpedeerd door Japanners. Het schip is toen met man en muis vergaan.
Financiële steun
De Alblasserdamse oud-mijnenveger, onderdeel van de Van Straelen-klasse, kwam in de jaren tachtig in handen van Zeekadetkorps Nederland, welke haar in bruikleen gaf aan zeekadetkorps Schiedam. In 2008 gaf zeekadetkorps Schiedam op zoek te zijn naar een ander schip. In 2010 werd de voormalige mijnenveger overgedragen aan Zeekadetkorps Moerdijk en ging het eigendom over van zeekadetkorps Nederland naar zeekadetkorps Moerdijk. Binnenkort heeft het schip een dokbeurt nodig. “Dat is een soort APK, alleen dan niet voor een auto maar voor een boot,” verduidelijkt voorzitter De Rijke. Hij vervolgt: “Dat gaat wel wat geld kosten. We kunnen daarom financiële steun goed gebruiken, zodat voorkomen kan worden dat dit stukje cultureel erfgoed bij de slopers terecht komt.”
Meer informatie
Meer informatie over de mijnenveger en de financiële ondersteuning is te verkrijgen bij Historische Vereniging West-Alblasserwaard die zich inzet voor de behoud van de Van Versendaal. Algemeen voorzitter Ruud Boele en werkgroepvoorzitter Bert de Haan zijn hiervoor de aanspreekpunten. Bert is bereikbaar via 0654286660 en [email protected]. Ruud is te bereiken via 0624440662 en [email protected].
Werf De Noord
Werf De Noord, waar de mijnenveger werd gebouwd, werd in 1904 opgericht. De werf vestigde zich op een stuk opgespoten land bij Alblasserdam aan de Hoogendijk. Reeds voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werden kleinere zeeschepen gebouwd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden vele schepen gebouwd. Met name voor Scandinavische landen. Tijdens de oorlog ging een kwart van de wereldtonnage verloren en die moest na de oorlog worden aangevuld. De werf breidde uit. In 1940 werd de werf bij een bombardement voor een groot deel vernietigd, maar direct daarop begon men met het herstel. In de oorlog werd voor Duitse opdrachtgevers gebouwd. In februari 1948 werd het eerste naoorlogse vaartuig te water gelaten. De werf bouwde vele ‘Thames Barges’. In 1953 werd de nieuwe marineloods gebouwd naast de Brug over de Noord. Daar werden twee kustmijnenvegers van de Dokkum-klasse gebouwd. Later werden er zes ondiepwatermijnenvegers gebouwd. In 1962 fuseerden Werf De Noord en Van der Giessen tot ‘Van der Giessen – De Noord.
Tekst en foto’s: Peter Stam.
Van links naar rechts staan Bert de Haan (Historische Vereniging), Joris Rietveld (commandant), Adri de Rijke (voorzitter Stichting Zeekadetkorps Moerdijk) en Ruud Boele (Historische Vereniging).
Reacties